Ուժեղը
Երազում էր հաջորդ կյանքում նկարիչ լինել։ Այս մեկն անհուսորեն կորսված էր։ Ո՛չ վրձինով էր կարողանում մի բան նկարել, ո՛չ լուսանկարչական սարքերով։ Ամեն անգամ, երբ նկատում էր գեղեցիկը, ագահորեն ճպճպացնում էր աչքերը՝ համապատասխան կոճակը սեղմելու փոխարեն։
-Դե, նկարիչ, ստացվե՞ց։
-Չէ, էլի չէ։
Նա պահի գեղեցկությունը կուլ էր տալիս աչքերով ու միայն իր հոգու խորքում պատճենում։
«Այս ի՜նչ հրաշք ես։ Ես քեզ աչքերովս նկարեցի, կպահեմ ինձ՝ պատկերդ սիրուն։ Հիմա կանչեմ Մաշային, նա հիանալի է նկարում, իմ նման չէ»։
Պահեց աչքերի մեջ պատկերը Սիրունի, հետո տարավ սիրտ, հետո՝ տուն։ «Այս կյանքը հրաշալի է, սեր իմ։
-Դու կաս, ու էլ ավելի բան պետք չէ, -անդադար կրկնում էր չստացված նկարիչը, որը տունը պահելու համար, բացի լուսանկարչական կետում աշխատելուց, նաև ամեն պատահած գործ էր անում:
-Դու կաս, ու էլ ինձ ավելի բան պետք չէ, Սիրունս։
Հետո իմացավ, որ շատանում են, ու ուրախությանը չափ չկար։ Աշխարհի բոլոր ծովերը դարձան ծնկներից ցածր, ու ինքը Հայոց լեռան նման երկնքին հասավ, ամպերին ձեռքով դիպավ։ Հետո եղավ այն, ինչի տեղի ունենալը օրինաչափ չէր և միաժամանակ ժամանակի պարտադրանքն էր։ Տան միջանցքում, հայելու կողքին կախված մնաց լուսանկարչական սարքը։
Մենակ էր աղջկան մեծացնում Սիրունը։ Գիշերը ցերեկ էր սարքել, որ պուճուրը ոչ մի բանի կարիք չունենա։ Ուժեղ էր։ Ավելի շատ՝ սիրուն էր եղել մինչև պատերազմը։ Հիմա ուժեղ էր։ Հոգսերն իր վրա էին։ Աղջկան այդպես էլ չտեսավ հայրը։ Գնաց, խոստացավ կգա, ու... չեկավ։ Խոստանալ չէր սիրում։
-Անքննելի են Աստծո գործերը։ Չգիտեմ՝ դուռը բացեմ, դուրս գամ՝ ի՞նչ կլինի։
Փորձած էր։ Նա, ում անվերապահ հավատացել էր ամբողջ կյանքում, գնաց։ Ու չեկավ։
Գիշերը հաց էր թխում, ցերեկը վաճառում շուկայում։ Ցուրտ էր աշունն էս տարվա։ Բարակ մատերը կարմրել էին, բարակ էր հագնված։ Բոլոր շանսերն ուներ հիվանդանալու, բայց ժամանակ չկար։ Պուճուրը մեծանում էր, ու օգնող չուներ։ Պետք էր հասցնել։
Օրը ցուրտ էր, բայց՝ հաջողված։ Ամբողջ թխած հացը վաճառվել էր։
Հիմնականում բակի բնակիչներն էին գնորդները։ Գիտեին՝ շուկայի որ հատվածում է լինում Սիրունը։ Գալիս էին ու առնում։ Երեխան այդ ընթացքում դպրոցում էր լինում։ Հանգիստ էր։ Մինչև դասերը վերջանան՝ ինքը կհասցներ տուն գնալ, երեխու սիրած կարտոֆիլը սարքել։ Ամառը բարեկամները գյուղից վարունգ էին բերել։ Թթու էր սարքել։ Էդ թթվով կարտոֆիլի ժարիտն անմահական էր։
Հարևանները հենց հոտն առնում էին՝ շտապում էին։ Ամեն մեկն իր ունեցածից բաժին էր բերում։ Մեծ, ճոխ սեղան էր գցվում։ Օրվա հոգսն ուսերից աննկատ իջնում էր ու մի անկյունում տեղավորվում, որ կեսգիշերն անց գոգնոցի հետ նորից կապվի ուժեղ, սիրունի ամուր ուսերին։ Խոսում էին, ու ամենից բարձրն էր Սիրունը ծիծաղում։
Հարևաններն ասում էին. «Էս աղջիկը երկաթից է։ Թե չէ տեսե՞լ եք, լուրերով մի անգլուհի էր խոսում, նրան «Երկաթե Լեդի» էին ասում։ Ա՜յ դուք հլը մեր Երկաթե Լեդիին չեք տեսել։ Համ Սիրուն է, համ ՝ սիրուն է։ Ի՞նչ էլ ծնվելուց իմացել են»։
Սովորական երեկոները ձգվում էին երկար։ Եվ ինչքան կարճանում էին օրերը, այնքան ավելի երկար էին դառնում։
Օրերով լույս չէր լինում այն ժամանակներում։ Բայց մարդկանց սրտերում այնքան մեծ հույս կար, ասես գիշերով քայլող մարդուց արև էր դուրս պրծնում։ Ժամանակները փոխվում էին։ Շուկայից վաճառողները տեղափոխվեցին ավելի կոկիկ, փակ տարածքներ։ Կամաց-կամաց ամեն ինչ հասանելի էր դառնում։ Միայն մարդիկ էին ավելի ու ավելի հեռվանում իրարից։
Հայաստանում ծնողները երեխաների համար են ապրում։ Կորցնում են իրենց երազանքները՝ երեխա ունենալուց հետո։ Երեխաները ծնողներին միշտ պարտք են մնում՝ ակամա։ Ամեն մեկն իր համար պետք է ապրի, որ ոչ պարտք լինի, ոչ պահանջ։ Ու երևի ավելի շատ սիրուն ու երջանիկ մարդիկ լինեն այդժամ մեր շուրջը։ Ավելի շատ երջանիկ, քան թե ուժեղ։
Ամեն տարի Սիրունն ավելի ուժեղ էր դառնում։ Աղջիկը մեծանում էր։
Աղջիկը հենց գրել սովորեց՝ մեծ ու հավասար տառերով գրեց. «Մամ, պապ, սիրում եմ ձեզ»։ Հետո նոր տողից ավելացրեց. «Շաա՜տ»։
Այդ թղթի կտորը, որ բոլոր թաշկինակներից ավելի երկար էր ապրել, Սիրունը ծոցագրպանում էր պահում։ Այդ թղթի կտորի վրա իրենք երեքով էին։ Ինքը՝ սիրված ու ջահել։
Աղջիկը գործուղման է. ինչ-որ հայտնի ցուցասրահում նկարներն են ցուցադրում։ Լուսանկարչուհի է։ Հիմնականում սև ու սպիտակ նկարներով է խոսում։ Այնքան խոսուն են նրա նկարներից նայող մարդիկ։ Ամեն մեկն իր պատմությամբ, իր ճանապարհով՝ դժվար ու հաղթած։
Ու ամեն անգամ մի նկար կար՝ ձեռքով խզբզած, մի աղջնակի արած։ Երեքով են այնտեղ, սեր կա շատ։ Միակ գունավոր լուսանկարն է երեկոյի։
Հենց տուն գա, անպայման հետը հաց կբերի՝ արտասահմանյան։ Ամեն գալուց բերում է, որ Սիրունը համտեսի ու իմանա՝ աշխարհում ամենահամով հացն իր թխածն է։ Աշխարհում ամենափափուկն իր հացն է ու աշխարհում ամենակշտացնողը՝ իր ձեռքով հունցածն է։
«Դու կաս, աղջիկս, ու էլ ավելի բան պետք չէ»։ Ձեռքը տարավ ծոցագրպանը։ Այնտեղ երեքով են։
Շուշանիկ Գյոլչանյան