Ես ամեն իրիկուն մտքերում իմ լքում եմ այս Երկիրը
Ես ամեն իրիկուն մտքերում իմ լքում եմ այս Երկիրը, ինչպես հանգուցյալն իր սիրելի մարմինը և ամեն առավոտ վերադառնում եմ տուն՝ մաշված թափառականի նման։ Ամեն բան հուշում է՝ այս Երկիրը կործանվում է, լքի՛ր այն։ Գնա՛, հանգիստ ու խաղաղ ապրիր օվկիանոսից այն կողմ։ Ու ես դժվարանում եմ բացատրել իմ ներսի հրեշներին, որ այս ռումբերի տակ, այս խորտակվող նավում է հանգստությունն իմ։
Նորմալ չի, որ առավոտ ծեգին՝ հասուն, միջին վիճակագրական հայ կինն ուզում է մարդ սպանել։ Կնոջ առաքելությունն այլ է՝ ճիշտ հակառակն է։ Կյանք տա, ստեղծի, արարի։ Սակայն նրանք խժռում են հայրենիքն իմ, ու ես ափերս անկարողությունից բռունցք եմ անում, ուզում՝ որպես մի հուր երկաթ իջեցնեմ գլխին շանորդիների։
Այսօր էլի աչքերս ուռած են ու չքնած։ Այսօր էլի սովորական երեքշաբթի է։
Երեքշաբթիներին մենք ժամանակ առ ժամանակ կարողանում ենք հանդիպել։ Դու միշտ սոված չես՝ սուրճ խմենք էլի:
Իսկ ես դիմացդ նստած՝ մտքերն ինձ ուտում են ու որպես փրկություն ասում եմ՝ ինձ ուտելու բան տվե’ք, սոված եմ։
Տեսնես դու ինչո՞ւ ես շփվում ինձ հետ։ Ես ընդամենը սիրում եմ քեզ։
Ես քեզ սկսեցի սիրել, երբ իմ այժմյան տարիքին էիր։ Տարբերությունն իմ ու քո մեջ շատ է։ Մի սերունդ:
Դու ինձ չնկատելու բոլոր հնարավոր տարբերակներն ունեիր։ Ես աչքի ընկնելու որևէ հնարավորություն չէի կորցնում։
Ես քո համար սովորական նյութական բարեկեցիկ կյանք էի ուզում։ Այդ ժամանակ իմ կանքում առաջին անգամ ուզեցի հարուստ լինել: Էդ ժամանակ սա էր սիրո իմ դրսևորումը։ Ես նույնիսկ չգիտեի էդ ինչի՞ց է, որ անընդհատ դու ես գլխիս մեջ, էդ ինչի՞ց է, որ ես հաց չեմ կերել, բայց ինձ հուզում է քո հաց չուտելը։ Էդ ինչի՞ց է, որ անվերջ ու անդադար ուզում եմ խոսել, ամեն տեսակ հիմարություններ պատմել ու հավատալ, որ քո աչքին հետաքրքիր եմ ես: Ախ ի՜նչ անտանելի էի ես, սիրելիս։ Ես գիտեի՝ խելացի էի էն ժամանակ, բազմաթիվ անգամներ զիջում եմ նրանց՝ ովքեր պտտվում էին շուրջդ։ Ես քեզ միայն շոկոլադ կարող էի բերել։ Էն էլ այն պատճառով, որ գյուղից քաղաք եկող տրանսպորտի գումարը չէի վճարում։ Մանր մեղքերս ամեն օր ավելացնում էի։ Ու ժպիտով սպասում էի քեզ։
Հիմա սպասում եմ երեքշաբթիներին, որոնց մեջ թեև շատ քիչ, բայց լինում ես դու:
Ես էս երկրում քեզ եմ սիրում, ու էս երկիրն եմ սիրում, որի փողոցներում քո ոտնաձայներն են լսվում, որի աշուններում քո բույրն է տարածված ու որի ձմեռները՝ իմ սառած մատերով քեզ նամակ գրելով է անցնում ու որի բոլոր գարունները քո ծննդյան օրն են բերում:
Ես ամեն իրիկուն մտքերում իմ լքում եմ այս Երկիրը, ինչպես հանգուցյալն իր սիրելի մարմինը և ամեն առավոտ վերադառնում եմ տուն մաշված թափառականի նման՝ աչքերիս մեջ պահելով մանուշակագույն քո ժպիտը: Ես ամեն իրիկուն մտքերում իմ լքում եմ այս Երկիրը, ինչպես հանգուցյալն իր մարմինը... ու ամեն անգամ իմ հոգին իր տունն է գտնում երեքշաբթիների հանդիպումներում:
***
...Կյանքում ով ուզում ես եղիր, ինչ ուզում ես արա՝ պետք է ունենաս մեկին ում աշնան թեթև շարֆի նման կուզենաս փաթաթել վզիդ ու դուրս գալ փողոց։ Կընտրես կյանքիդ գույներին, ճանապարհներին համահունչ... մեկ-մեկ էլ խիստ տարբեր արտաքուստ, բայց այնքան նայվող ու կտորն էլ անքան հաճելի, որ նայողի աչքը կծակի ու կմտածի ծածուկ՝ գրողը տանի`այսքան ուրիշ ու այսպես սազող։
Դու էլ իմ շարֆն ես։
Մոդայից երբեք գլուխ չհանող (մարդկանցից էլ) անձս կարողացել է միշտ նկատել սիրունություններ։
Հա, Դու էլ իմ շարֆն ես, մի քիչ անփույթ ու թույլ օղակել եմ վիզս՝ աշնան պատկերներով ողողված կինոյի հերոսուհու նման ֆանտաստիկ տեսք ունեմ։
Չարաճճի ժպիտը դեմքիս աշունն առել եմ թևերիս ու ապրում եմ։
Կցրտի հանկարծ օրը, անձրև կգա գժությունս կխառնեմ թեյիս ու կստացվի օրս։ Կձգեմ շարֆս, որ չմրսեմ հանկարծ... շունչս կկտրվի... կժպտամ։
Հետո դուրս կգամ փողոց, կմտածեմ, եթե մոռանամ քեզ իմ տանը... ու կզգամ անհարմար թեթևություն, մրսածություն։
Քեզ կուզենա կրել ուրիշը, կփաթաթվես նրա վզին՝ կտաքացնես, շունչը չի կտրվի։
Իսկ ուրիշ շարֆեր, էլ երբեք, ես չեմ ուզի ընտրել աշնանը...
***
..Քեզ բարևեցի, դու ընդամենը գլխի թեթևակի մի շարժումով պատասխանեցիր։
Ես ցածր ձայնով եմ խոսում՝ նյարդայնանում ես։
Ամբողջ ուժերս հավաքել եմ, որ չգոռամ երեք անպետք բառ, ցածր եմ խոսում, որ հանկարծ ատամներիս արանքից դուրս չպրծնի խենթությունս։
Ե՞րբ են գժվում մարդիկ... սպասելիքի անհեթեթ սահմանը հատելիս, պատահական մեկին սիրահարվելիս թե անպետքության դրոշմը սեփական ճակատին փակցնելիս։
Չգիտեմ... բայց խոստացիր... եթե գժվեմ, ինձ մանդարին ու կոլա կբերես... քեզ կհիշեմ...
***
Ինձ ապրելու համար դու ես պետք․ թափթփված սենյակիս մեջ, պատուհանիցս ներս ու ոչինչ որ կծխես։ Միևնույն է դու ծխելն էլ չես թողնի, սովորություն է, ինչպես և այն, որ կարողանում ես մարդկանց թողնել։
Ես չուզեցի սովորել ծխել, ու ուզեցի մարդկանց հանգիստ թողնել։ Փակ դռներից այն կողմ, որոնք հաճախ հենց քթիս տակ էին շրխկում։ Ես չսովորեցի իրերն իրենց տեղում դնել ու մարդկանց էլ։ Այդպես էլ չիմացա՝ ո՞րն է իմ տեղը, ինչու են մարդիկ լուռ ինձ սիրում, ինչու են աղմուկով հեռանում ու ինչպես են ապրում առանց ինձ։
Անհնարինի չափ անտանելի է հասկանալը որ դու կաս, բայց երբեք էլ չեմ համարձակվի ունենալ քեզ։ Գրողը տանի, աշխարհն ու մոլորակը թարս են պտտվում ու գրված ու չգրված օրենքները բոլոր անջատում են ինձ քեզնից։ Այս անջատումն էլ է երևի հանուն գոյության կամ փրկության։ Բայց ես․․․ ես չգիտեմ գոյությունն իմ կամ փրկությունն իմ ինչիս են պետք, երբ գիտեմ կաս ու պետք է շարունակեմ ձևացնել չսիրելս։
***
Ես ամեն օրվա ավարտին խոստանում եմ թողնել քեզ ու խմելը։ Հետո մի մեծ բաժակ սառը ջուր եմ խմում ու «Հայր Մեր»-ը կմկմում։ Ամեն։
Ամեն առավոտ նորից լվանում եմ քեզ մատներիս՝ երեսիս ու աչքերիս հետ։ Թաքուն հույս ունենալով, որ մինչև հաջորդ լուսաբաց չես գա։ Բայց... հույսերիս սինթեզված արդեն եկել ես։ Մի քանի րոպե արդեն հոսում ես ջրի աղմուկի հետ։ Նորից կրկներգն ես բարի լույսիս։ Ես սովորել եմ, որ իրար հետ ենք դուրս գալիս տնից՝ մեկ-մեկ իրականությունից կտրված ջղայնանում եմ՝ կողքս չծխես, ծուխը տանել չեմ կարողանում, հետո հիշում եմ դա քեզնից մի մասնիկ է ու չնայած ծխախոտի իմ չսիրած հոտին, զգայարանս հազար անգամ նոսրացնում է ծուխը ու քո հոտը շնչում։
Ես, գրողը տանի, քո ծխախոտի հոտն էլ եմ սիրում։ Հայկական ծխախոտ՝ Արարատ։
***
Դու ծաղիկներ չես սիրում... ես քեզ ծաղիկներ չեմ բերի։
Դու ուրիշ ես՝ տարբեր ես։ Գլուխս տանում բերում եմ, ափերիս մեջ առնում, ու մատներս սկսում են քեզ շոյել։
Հանում եմ ակնոցդ, մրցակից չունի գուցե պայքարին միայն կարողանա միանալ ժամացույցդ։ Այն, որ անընդհատ ցուցամատը տնկում ու դեպի դուռն է ասես նայում. Այսօր սպառված է իմ ժամանակը կողքիդ։
Այս հիմարիկը որտեղից իմանա, որ սահմանափակել է ինձ, իսկ մտքերս ագառավների պես վխտում են գլխիս մեջ ու թքած ունեն, որ ժամանակներն եկել, անցել են, սպառվել են ու սպառել։
Առանց ակնոց աչքերիդ փայլն այլ է։ Անպաշտպան է ներսդ, մերկացած են ասես խորքերդ։
Դու լուռ ես կարմիր, չոր գինու նման։ Կուլ ես գնու՜մ, գնու՜մ, իսկ հետո միանգամից գոռում՝ շրխկալով դռան նման, որ փակվեց ու էլ չի բացվի երբեք՝ հաստատ։
Շուշանիկ Գյոլչանյան