Ժամանակի բույրը կամ միակ տունը ավերակների մեջ
Այսօր այնքա՜ն թեթև եմ,
քո վերջին երազից ավելի թեթև,
որ հանգիստ կարող եմ տեղավորվել
աչքերիդ վրա,
իսկ եթե այդ րոպեին անձրև լինի՝
կոպերիդ տակ։
Մի՜ թարթիր ինձ,
ես ուզում եմ քեզ հետ
նույն երազը տեսնել...
Երբ արթնանաս,
քո աչքերին մանուշակի թերթիկներ կգտնես.
այդ ես եմ թողել երազիդ մեջ,
որպեսզի հիշեմ վերադարձիս ճամփան։
Աստղերը` կամուրջ են դեպի քեզ,
ժամանակը` ընդամենը մանուշակի բույր,
որ պետք է անընդհատ շնչել։
Մի քիչ երկար քնիր այսօր,
ես դեռ չեմ ուզում արթնանալ...
***
Ես քամու երգն եմ`
ծառերի համար գրված.
թաքնվում եմ ծառերի բներում,
հագնում եմ տերևների գույները
և արցունքի պես թափվում եմ
ամեն աշնան...
Ձմռանը հավաքում եմ ամռան հիշողություններս,
որ ամեն գարնան ծաղկեմ նորից...
Գարունն իմ շշուկն է`
կանչող անտառների ականջին,
ձյունը` լռությունս,
որ փչում է հեռավոր լեռներից...
Մանկությունս չգրված նոտա է,
որ թողել եմ օրերի
սև֊սպիտակ ստեղներին...
Ես նվագել չգիտեմ,
բայց մեր այգու խնձորենին
իմ թավջութակն էր,
բարդին՝ սրինգը։
Նրանք նայում էին իմ մատներին
և բառերս սովորում էին երգել...
Այդպես են ծնվել գրքերս։
Հիմա կանգնել եմ
արմատների և երկնքի միջև,
փաթաթվել եմ անցյալի բույրով
և նորից գրում եմ այն ծառերի համար,
որոնք չեն վախենում տերևաթափից։
Իմ ձեռքերը սառած ճյուղեր են,
որ պատրաստվում են բողբոջել`
անկախ ձմռան սառնամանիքից։
Ես չեմ կարող չծաղկել,
որովհետև ծաղիկները
հավատում են ինձ։
...Ես քամու երգն եմ,
որ թարգմանում են այն կաղնիները,
որոնց տակ քնած են չպատմված
բոլոր հեքիաթները։
Ամեն անգամ գրի եմ առնում
վերջին տերևի մտքերը` ընկնելուց առաջ,
վերջին ծիծեռնակի լռությունը`
չվելու պահին,
արևի վերջին շշուկները
լեռներին հրաժեշտ տալուց առաջ...
Կորած արահետներից
հավաքում եմ ժամանակի հետքերը
և թաքցնում եմ նոր ժամանակից...
...Ես քամու երգն եմ,
որ երբեք չի ավարտվում,
քանի դեռ կա գոնե մի ծառ,
որը կարող է լսել իմ պատմությունը։
***
Կհավաքեմ իմ ներսի
բոլոր բառերը
և կասեմ, որ դրանք ծաղիկներ են։
Բոլոր երազանքներս թռչունների
փոխարեն
կդնեմ իրենց բներում,
Կհագնեմ մի բարակ
զգեստ և
օծանելիքի փոխարեն
կցանեմ քամու բույրը,
Մատներս կշարժեմ
այնպես թեթև,
որ նրանք
թիթեռներ դառնան,
Այնքան ջերմ կգրկեմ
լեռների
ճերմակ ուսերը,
որ միանգամից ձնհալ սկսվի...
և...
Եվ կպատկերացնեմ, որ
գարուն է.
այն իսկական գարունը,
երբ
բոլոր ճամփաները
կանաչ են
և ոչ ոք ոչ մեկին չի արգելում
վազել այնտեղ,
ուր ուզում է...
Հետգրություն
Իմ սպասումը նման է
դրախտի դարպասի մոտ
կանգնած հրեշտակի․
նա ամեն օր փնտրում է այն մարդուն,
ով իր հետ կբերի
աշխարհի վերջին արցունքը...
***
Ես գրում էի քեզ համար
ամենասիրուն բանաստեղծությունը,
երբ պատերազմն անցավ
պատուհանիս տակով ու տարավ բառերս։
Բառերը թռչում էին
փամփուշտների արանքով
և ծխացող երկնքում
դառնում էին աղավնիներ։
Փամփուշտները երգում էին
ու հրաժարվում պայթել
այն մեծ քաղաքի վրա,
որտեղ ապրում էր իմ փոքր սիրտը...
Պատերազմը քայլում էր երկրի փողոցներով,
գտնում էր այն փողոցներն անգամ,
որտեղով չենք հասցրել միասին քայլել։
Նա հավաքում էր բոլոր ոտնահետքերը
ու փոխարենը շարում էր ականներ,
որպեսզի ոչ ոք ոչ մեկին չհանդիպի...
Ես բռնեցի պատերազմի սառած ձեռքերը,
ասացի նրան, որ սերը ավելի հին է,
քան պատերազմի հիշողությունը.
որ սերը ծնվել է առաջին արշալույսից,
երբ լույսը սովորեց շոյել խավարը,
երբ կյանքը սովորեց ծաղկել մահվան մեջ,
երբ հույսը դարձավ
վերջին տունը ավերակների մեջ...
Իսկ պատերազմը չուներ լսողություն,
նա չէր լսում ինձ...
Ու քեզ պահեցի կրծքիս տակ,
ինչպես վերջին հացի պատառը՝
քաղցած օրերի համար,
ինչպես ջրի վերջին կաթիլը անապատում,
ինչպես հեռավոր մեղեդի`
ռումբերի ձայների տակ,
ինչպես ներման փխրուն մի աղոթք`
բոլոր մահերից առաջ...
Ես քեզ պահեցի սրտիս մեջ,
որովհետև դա միակ տեղն էր ծխացող քաղաքում,
որտեղ չէին հասնում ռումբերը...
Քեզ ասացի,
որ այս կյանքը անվերջ հանդիպում է
ու վերջին փամփուշտը կդառնա
առաջին ծաղիկը մի նոր այգում...
Ես սիրեցի քեզ փլատակների փոշու մեջ,
լսեցի քո ձայնը օդանավերի գոռոցի տակ,
զգացի շնչառությունդ՝ վառոդի ծխի մեջ...
Դու դարձար այն նոր լեզուն,
որով ամեն օր խոսեցի խաղաղության հետ,
այն անտեսանելի կամուրջը՝ դեպի այն օրը,
երբ զենքերը կդառնան ուրախ խաղալիքներ,
իսկ պատերազմի հիշողությունը՝ հեքիաթ,
որ կպատմենք միմյանց գրկում...
Հետգրություն
Սերը միակ պատերազմն է,
որտեղ հաղթողները չեն դառնում նվաճողներ,
այլ գրկում են իրար.
գրկում են իրար....
գրկո՜ւմ են իրար...
Հերմինե Ավագյան